احضار روح : از گذشته تا امروز

روح‌های قرن بیست‌ویکمی

دانشمندان معمولا سری با تاسف به سمت شبه‌علم‌ها نشان می‌دهند اما واقعیت دنیای بیرون چیز دیگری است. واقعیت آنی نیست که دانشمندان اثباتش می‌کنند بلکه تحقیقات بسیاری نشان داده فرهنگ سنتی هر کشور است که دست بالاتری دارد. مردم آن چیزی را به عنوان یک فکت و حقیقت می‌پذیرند که خودشان بخواهند. افراد بسیاری در قاره آسیا از جمله ایران و همچنین آمریکای جنوبی به روح و جن همانطوری اعتقاد دارند که به زنده بودن خودشان معتقدند!

همان اشخاصی که در دنیای مدرن، انگار چنگ به ریشه‌های اجدادشان زده‌اند. اما بیایید کمی راجع به ریشه‌های یکی از این موارد یعنی  روح و  احضار ارواح، بیشتر بدانیم.

چرا به روح باور پیدا کردیم؟

در کتاب معروف پروفسور جیمز فریز تحت عنوان شاخه زرین بحثی به نام Animism (برگرفته از Anima) مطرح گردیده است. طبق  Animism تمامی عناصر دارای روح هستند به همین علت انسان‌ها در گذشته برای چشمه، کوه، دریا و… قربانی می‌کردند تا روح این عناصر راضی باشند و خشم طغیانشان دامن‌گیر انسان‌ها نشود.

در مورد روح انسانی نیز، از آن‌جایی که انسان‌های بسیار ابتدایی درک صحیحی از مرگ نداشتند، اعتقاد داشتند که فرد از دست رفته، به شکل مخفی‌تری به  حیات خود ادامه می‌دهد و البته که این باور هم به بازماندگان تسلی خاطر می‌داد و هم باعث آزارشان می‌شد.

از نشانه‌های باور به این زندگی مخفیانه که می‌توانیم روح بنامیم، تدارکاتی بود که این انسان‌ها برای در امان ماندن خودشان انجام می‌دادند. چون به این مسئله باور داشتند که روح فرد مرده نه تنها می‌تواند به سمت آن‌ها بازگردد، بلکه نسبت به پیش از مرگ، قدرت‌مندتر خواهد شد. بعنوان مثال:

• بازماندگان جسد را از در اصلی به بیرون نمی‌بردند. در بعضی از فرهنگ‌ها قسمتی از خانه را می‌شکافتند و یا جسد را از پنجره فرعی به بیرون انتقال می‌دادند تا فرد متوفی مسیر خانه را گم کرده و به خانه برنگردد.
• در هنگام خاکسپاری روی قبر سنگ‌های زیادی می‌ریختند تا او نتواند حرکت کند.
• اسم فرد متوفی را بر زبان نمی‌آوردند چرا که تصور می‌کردند روح در همان لحظه حاضر می‌شود.

ترسناک‌ترین و مهیج‌ترین تفریح ایران اینجاست:

روح در ایران باستان

در دین مزدایی یا زرتشتی باور بر این بود که دیو مردار کننده‌ای به نام نسوش (نسوش‌دیو) پس از مرگ وارد جسد می‌شود. روح تا 3 شبانه‌روز در اطراف جسد می‌ماند به این امید که نسوش‌دیو از بدن او خارج شود. و در سحرگاه روز چهارم در صورتی که نسوش دیو از جسد خارج نشود، روح به سمت سرنوشت خود در جهان دیگر می‌رود. به همین علت نیز بازماندگان، جسد را تا سه روز به محل تدفین یا آرامستان (برج خاموشان) نمی‌بردند تا روح تنها نباشد و احساس ترس نکند.

تو نمردی؛ روحت همین‌جاست!

انسان چند هزار سال پیش که توصیف شد را مجدد  تصور کنید. انسانی که مرگ را نمی‌توانست درک کند و بفهمد. در آن قبیله‌های کوچک که مدام در معرض تهدید و نابودی بود، هر فردی که از دنیا می‌رفت، یک خسران بزرگ بود و یک سوال بزرگ هم در پی داشت. به کجا می‌رود؟ از چند هزار سال قبل در سراسر این کره خاکی، شبه دین‌هایی درست شد که امروز به آن اسطوره می‌گوییم و سعی داشت با روح‌های از دست رفته ارتباط برقرار کند.

با این اسطوره‌ها بود که مردم، یک سیستم فکری درست کردند؛ انسان‌هایی که می‌میرند، روحشان در میان قبیله می‌ماند تا محافظ مردم و خدایان باشند و قبیله را از گزند نیروهای شیطانی در امان نگه دارند. پروفسور جیمز فریزر، بیان می‌کند که احضار روح تقریبا در همه فرهنگ‌های بشری بوده است. آن‌ها نمی‌توانستند مرگ را بفهمند پس با درست کردن یک سری آیین‌های راز آلود، بر اضطراب مرگ چیره شدند. بر خلاف مردمی که سعی داشتند از روح فاصله بگیرند، جوامع و ملل دیگری روزها و سال‌ها در معابد، از نیروهای برتر روح‌های از دست رفته می‌خواستند تا به مزارع و زندگی‌شان برکت دهند. آن‌ها اعتقاد داشتند روح انسان‌ها همینجا کنارشان هستند و با احضار آن‌ها می‌توانند قدرت نیروی‌های برتر را به دست آورند.

جادوگرهای وردخوان

در فرهنگ برخی ملل این رسم وجود داشت که وقتی ریش سفید قبیله یا مرد جنگجوی بزرگی می‌مرد، ابتدا برایش مراسم تدفینی نمادین و آیینی برگزار می‌کردند تا جسمش به آرامش برسد و سپس جادوگر قبیله وارد صحنه می‌شد. در سه روز همراه با وردها و صداهایی، روح فرد را به سمت آسمان هدایت می‌کرد تا از گزند و دزدیده شدن‌اش جلوگیری شود. وقتی مطمئن می‌شدند که جای روح امن است، برای ماندنش و کمک خواستن از او قربانی می‌کردند. جادوگرهای باستانی نقش مهمی در احضار روح داشتند و تقریبا بعد از رئیس قبیله، مهم‌ترین عضو آن جامعه بودند.

چند سالی است که احضار روح به یکی از سرگرمی‌های دنیای مدرن تبدیل شده است. ریشه‌اش چه در اسطوره‌ها باشد چه در خسته کننده بودن دوران مدرن، امروزه انسان‌‎ها دوست دارند به ریشه‌های باستانی خود بازگردند.

تاریخچه احضار روح مدرن

در انگلستان و در میانه دوران ملکه ویکتوریا (قرن 18ام میلادی) عمل احضار ارواح به شکل امروزی به شکل نسبتا ضعیفی شکل گرفت و عمدتا این امر توسط حلقه‌های بالای جامعه استقبال می‌شد که شامل گروه‌های متنوعی از روشنفکران و متخصصان طبقه متوسط بودند. نظیر پزشکان، اساتید، نویسندگان و حقوقدانان. با این حال پس از مدتی، در شمال انگلستان در میان طبقه کارگر صنعتگر نیز معنویت گرایی و متعاقبا باور به احضار روح رواج پیدا کرد. 

پس از دو سه دهه یعنی در نیمه ابتدای قرن 19، معنویت گرایی، «اعتقاد و عمل به برقراری ارتباط با مردگان» از طریق یک رسانه یا واسطه، در آمریکا و برخی نقاط جهان شدت بیشتری گرفت.

وقتی همه‌گیری آنفولانزا بین سال‌های 1918 و 1920 در ایالات متحده آمریکا رخ داد و منجر به کشته شدن 50 میلیون نفر شد؛ آمریکایی‌ها به دنبال پاسخ سوالاتی رفتند که پیش از آن برایشان ایجاد نشده بود. سوالات آن‌ها محدود به این نبود که چه چیزی باعث بیماری همه‌گیر شده یا ممکن است از شیوع بعدی جلوگیری کند؛ آن‌ها با نگرانی‌های جدیدتری روبه‌رو شدند، مانند اینکه بعد از مرگ چه اتفاقی برای ما می‌افتد و اینکه آیا امکان برقراری ارتباط با مردگان و عزیزان از دست رفته وجود دارد یا خیر.

البته همه‌گیری آنفولانزا تنها عاملی نبود که این جستجوی معنا را برانگیخت. بر اساس یک تخمین، در جنگ جهانی اول، که در نوامبر 1918 به پایان رسید، 20 میلیون سرباز و غیرنظامی در سراسر جهان کشته شدند. در هر دو مورد، بیشتر قربانیان جوان 20 تا 40 ساله بودند.

جای تعجب نیست که ارتباط با مردگان و احضار کردن روح که پیامد معنویت‌گرایی بود، نوید دریچه‌ای به زندگی پس از مرگ را می‌داد و در نتیجه دنیا شاهد ظهور ناگهانی عمل احضار ارواح به شکل جدید و مدرن در ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و جاهای دیگر بود. نیویورک سان در فوریه 1920، گزارشی با این تیتر منتشر کرد: “معمای زندگی آخرت توجه جهان را به خود جلب می‌کند.”

افراد معروفی که به احضار روح اعتبار دادند

سر آرتور کانن دویل و سر الیور لاج دو تن از برجسته‌ترین طرفداران معنویت گرایی بریتانیایی بودند. دویل خالق شرلوک هلمز بود و لاج یک فیزیکدان معتبر بود که به خاطر کارش با امواج رادیویی شهرت داشت.

هر دو مرد علاقه‌ای طولانی به مسائل ماوراء الطبیعه داشتند و هر دو پسران خود را در جنگ از دست داده بودند. ریموند پسر لاج در سال 1915 هنگام جنگ در بلژیک توسط یک ترکش گلوله اصابت کرد. کینگزلی پسر دویل در سال 1916 در فرانسه مجروح شد و در سال 1918 بر اثر ذات الریه درگذشت که احتمالا در اثر همه‌گیری آنفلوانزا ایجاد شده بود. دویل همچنین برادر کوچکتر خود را در سال 1919 بر اثر آنفولانزا از دست داد، در حالی که برادر همسرش در سال 1914 در بلژیک کشته شده بود.

پس از جنگ، هر دو نفر به طور گسترده در ایالات متحده سخنرانی کردند و همچنین کتاب‌هایی نوشتند که تجربیات روانی خود را توصیف می‌کردند.

کتاب لاج در سال 1916، ریموند، یا زندگی و مرگ، ارتباطات متعدد ادعایی با پسر مرحومش را توصیف می‌کند. لاج و همسرش با رسانه‌های مختلفی ملاقات کردند که تکنیک‌هایی مانند نوشتن خودکار و کج کردن میز برای برقراری ارتباط با مردگان را تمرین می‌کردند. لاج در سال 1920 در یک بازدید از نیویورک به یک خبرنگار گفت که هنوز با ریموند و همچنین سایر سربازان کشته شده در تماس است. او گفت: «من با خیلی از بچه‌های کشته شده در جنگ صحبت کرده‌ام. «آن‌ها از وجودشان خارج نشده‌اند.»

ریموند در پیام‌های خود نسخه‌ای دلپذیرتر از حد تصور دریافت کرده بود که با گل‌ها، درختان، سگ‌ها، گربه‌ها و پرندگان کامل شده بود. او بارها به والدینش اطمینان داد که خوشحال است. او به آن‌ها گفت که دوباره با پدربزرگ مرحومش به اضافه یک برادر و خواهری که در کودکی مرده بودند ارتباط برقرار کرده و دوستان جدیدی پیدا کرده است. او گزارش داد که سربازانی که یک بازوی خود را در نبرد از دست داده بودند، آن‌را به طرزی جادویی بازسازی کردند، اگرچه آن‌هایی که «تکه‌تکه شده بودند» کمی بیشتر طول کشید تا کامل شوند.

ای روح به سمت ما بیا

حال نوبت به احضار روح می رسد. مرحوم دکتر حسن ذوالفقاری در کتاب “باورهای عامیانه مردم ایران” می‌گوید در اکثر مناطق باستانی ایران، احضار روح جزو ضروریات زندگی مردم بوده و شواهدش تا همین چند دهه پیش نیز عیان بوده است. اما چند سالی است که احضار روح به یکی از سرگرمی‌های دنیای مدرن تبدیل شده است. ریشه‌اش چه در اسطوره‌ها باشد چه در خسته‌کننده بودن دوران مدرن، امروزه انسان‌‎ها دوست دارند به ریشه‌های باستانی خود بازگردند و دنیا‌های ناشناخته را کشف کنند.

عمل احضار روح در قرن بیست و یکم بسیار متفاوت است با تاریخچه‌ای که در ابتدا عنوان کردیم. امروزه چند نفر در اتاقی جمع می‌شوند و تمام فضا پر از شمع است. جادوگر قبیله جایش را به فردی معمولی داده که لباسی گشاد و عجیب می‌پوشد. همان صفحه‌های معروفی که در فیلم‌ها دیده‌ایم و پر است از وردهای خاص که  دور یک میز دایره‌ای شکل می‌چینند. حال کسانی که می‌خواهند احضار روح انجام دهند چهارزانه نشسته و دست های یکدیگر را می‌گیرند. احضارکننده روح گویی را روی نوشته‌ها می‌برد و از روح در بزرخ گیر افتاده می‌خواهد به او سوالاتی را پاسخ دهد.

نحوه احضار روح در قرن 21

در دهه‌های گذشته دستورالعمل‌ها و نکات تقریبا مشترکی در تمامی دنیا برای انجام مراسم احضار روح و ارتباط با مردگان ایجاد شده که شامل موارد زیر است:

پیش از شروع جلسه، چند مداد سربی نوک تیز و چند ورق کاغذ تحریر تمیز روی میز قرار داده می‌شود تا هرگونه ارتباطی که به دست می‌آید یادداشت شود.

تشکیل میز گرد

شرکت‌کنندگان در جلسه احضار ارواح که عموما بیش از 4 نفر هستند یک میز گرد یا دایره را تشکیل می‌دهند. معمولا تعداد مردان و زنان تقریبا یکی است. افراد پس از نشستن دور یک میز، کف دست‌ها را با سطح بالایی میز تماس می‌دهند. 

افرادی که با هم ارتباط خوبی ندارند در یک دایره نمی‌نشینند زیرا باورمندان به این امر معتقدند که این کار مانع ارتباط با دنیای مردگان است.

طبق دریافت‌های افراد حاضر در جلسه، اولین علامت وجود قدرت نامرئی در فضا، اغلب احساس باد خنکی است که دست‌ها را فرا می‌گیرد. گاهی اولین تظاهرات احتمالاً کج شدن میز یا رپ خواهد بود.

روشن کردن شمع

معمولا در مراسم احضار روح، یک یا دو شمع جهت ایجاد روشنایی حداقلی استفاده می‌شود. افراد بسیاری باور دارند که نور انرژی‌های تیره‌تر را دفع می‌کند و به جذب انرژی مثبت کمک می‌کند. اما نه روشنایی بیش از حد چرا که به اعتقاد این افراد می‌تواند ورود ارواح را دشوارتر کند.

فراخواندن روح فرد متوفی با نام

برای احضار روح نام فرد متوفی خوانده می‌شود.معمولا این مراسم با دعوت شفاهی انجام می‌پذیرد. لازم نیست این دعوت رسمی باشد صرفا کافی است نام فرد به زبان رانده شود.

پاکسازی و پاکسازی منطقه پس اتمام مراحل احضار روح

بخشی از حصول اطمینان از اینکه کارها به درستی تمام شده‌اند، اطمینان از عدم وجود انرژی باقی‌مانده پس از احضار است. هنگامی که ارتباط با روح تمام می‌شود، از انرژی‌های منفی خواسته می‌شود که خانه را ترک کنند. سپس شرکت‌کنندگان مراسم، دری را باز کرده و به انرژی‌های منفی می‌گویند که زمان رفتن است.

البته مراحل و نکات ذکر شده در این مقاله در خصوص عمل احضار روح، به معنی تایید این پدیده نیست بلکه صرفا نتیجه جمع‌آوری نکات و مشاهدات شرکت کنندگان در این جلسات است.

ابزار و لوازم احضار روح

• میز گرد چوبی بدون پوشش یا روکش

• کاغذ و مداد و شمع

• تخته و پلانچت Ouija

داستان‌های زیادی در مورد استفاده افراد از تابلوهای اویجا و اشتباه در احضار کردن روح وجود دارد. هنگام استفاده از یک تخته ouija یا یک پلانچت، شرکت کنندگان را دور هم جمع می‌شوند و سپس به هر فرد اجازه داده می‌شود یک نوک انگشت را روی پلانچت بگذارد. پلانچت را روی تخته قرار داده شده، سپس پلانچت افراد را به سمت پیام‌های ارواح راهنمایی می‌کند.

• آینه‌ها

شایعات حاکی از آن است که آینه‌ها دروازه‌ای برای ورود به دنیایی دیگر هستند، جای تعجب نیست که مردم از آن‌ها به عنوان ابزاری برای احضار و برقراری ارتباط با ارواح استفاده کنند. آینه‌ها گاهی اوقات همراه با تابلوهای اویجا یا به عنوان دروازه‌ای به دنیای ارواح استفاده می‌شوند.

توضیحات کامل درباره نحوه احضار ارواح را در مقاله زیر بخوانید:

آموزش احضار روح؛ چگونه هم نشین ارواح شویم؟!

آیا پدیده احضار ارواح واقعیت دارد و باید باور کنیم؟

برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که حرکات و دریافت‌های ناشی از این مراسم، بخاطر قدرت ذهن و شدت تمرکز شرکت‌کنندگان است. طبق یک تحقیق در سال 1875 میلادی که توسط یک انجمن وابسته به دانشگاه سن پترزبورگ انجام گرفت، هیئت محققان به این نتیجه رسیدند که بروز حرکات ناخودآگاه و حتی برخی از مشاهدات به خاطر ضمیرهای روانی است و احضار ارواح دروغ و ادعایی بیش نیست و در واقع این پدیده نوعی اسپرتیسم یا جادوگری شناخته شد که اجرا کنندگان این مراسم اقدام به سواستفاده و کلاهبرداری از افراد ساده‌لوح می‌نمودند.

 به‌هرحال چه به این مسئله باور داشته باشیم چه نداشته باشیم نمی‌توانیم این مسئله را انکار کنیم که ذهن انسان قابلیت‌های فراوانی دارد و گاهی مرز بین ادراکات فراطبیعی و ادراکات عقلانی و علمی قابل تشخیص نیست. با فرض این که این پدیده امکان به وقوع پیوستن داشته باشد در برخی از فرهنگ‌ها و ادیان از جمله اسلام نکوهیده است و توصیه نمی‌شود.

خواندن این مقاله را هم پیشنهاد می‌کنیم:

اد و لورن وارن؛ (حقایق پنهان و ماجرای پرونده ها)

کلام آخر
 در این مقاله سعی بر آن داشتیم که گریزی به روح در انسان و همچنین سایر عناصر و پدیده احضار ارواح بزنیم و شما را با ریشه این عقاید و همچنین نحوه و نکات انجام مراسم، توسط معتقدان به این پدیده آشنا سازیم. عمل احضار روح در باورها و فرهنگ‌ها و همچنین ادیان و مذاهب بسیاری رواج داشته یا دست کم باور به آن وجود دارد. امیدواریم که نکات و مطالب ذکر شده برای شما مفید باشد. اگر نظری در این باره دارید، لطفا با ما نیز به اشتراک بگذارید.